Tadeusz Borowski, pisząc opowiadania zaraz po wojnie, nawiązał do osobistych przeżyć, gdyż sam był więźniem obozu koncentracyjnego. Jego opowiadania to nie tylko kronika życia w obozie. Autor ukazuje proces przemiany, jaka zachodzi w człowieku, który, aby przetrwać w obozie, musi się dostosować do istniejących warunków. Następuje zatarcie różnicy pomiędzy katem i ofiarą. To życie według odwróconego dekalogu. Aby przetrwać, trzeba wyzbyć się ludzkich uczuć, trzeba kraść, oszukiwać, czasem zabić. Człowiek "złagrowany" musi się więc wyrzec ludzkiej moralności, gdyż inaczej nie będzie w stanie przetrwać. Borowski ukazuje, jak różne postawy przyjmują ludzie w obliczu nieuniknionej śmierci. Widzimy dumę i heroizm jednych oraz lęk nie do opanowania i panikę innych. "Opowiadania" to wielkie oskarżenie faszyzmu, ukazanie najczarniejszych kart z historii ludzkości, świadectwo eksterminacji milionów ludzi przez totalitarny faszystowski system.

Tadeusz Borowski do obozu w Oświęcimiu trafił, gdy miał dwadzieścia jeden lat. Przetrwał. "Cała nasza wina leży w tym, że przeżyliśmy. Jako martwi bylibyśmy bohaterami" - stwierdził kilka lat później. Swoje pierwsze opowiadania napisał w 1945 roku, kiedy w Polsce nie ukazała się jeszcze ani jedna książka, która mówiłaby o obozowej rzeczywistości. Borowski pokazał, jak ludzie przystosowywali się do nowych warunków, z jednej strony podejmując walkę o życie, ale z drugiej - zgadzając się na bierny udział w zbrodni. Portretował również ludzi gotowych dokonać potwornych rzeczy, byle tylko przetrwać, ofiary, które nieraz stawały się katami wobec swoich współwięźniów. Opowiadania Borowskiego, pisane oszczędnym, pozbawionym emocji językiem, wywołały ostry spór o jego postawę i sposób pokazywania życia obozowego. Do dziś jest to jeden z najbardziej wstrząsających obrazów holokaustu. W nowym wydaniu zostały zebrane utwory z tomów Pożegnanie z Marią i Kamienny świat. Wstępem opatrzył je Maciej Libich. W dobie popularności książek ukazujących tamte czasy w sposób sztampowy i upudrowany, a także usilnych starań polityków, by zamazać obraz historii dla doraźnych celów, teksty Borowskiego jawią się jako odtrutka. To boleśnie szczere opowiadania, które ukazują okupacyjny świat bez przemilczeń i upiększeń. Ze wstępu Macieja Libicha